Veiligheid & Controle (gastblog)

Als veiligheidskundige ben ik (Michel Goulmy) geschoold om veiligheidsvraagstukken te bezweren. De oplossingen die vaak ter spraken komen in het kader van veiligheid zijn extra controles, meer checklists of het verbeteren van de veiligheidscultuur. Alles in het kader van vermijden, verminderen, overdragen of accepteren van risico’s. Hoe gaat dat nu in de praktijk? Een belangrijk taak is weggelegd in het vertrouwen en de steun die ik mensen kan geven. Ik vertrouw op de professionaliteit en de vakkundigheid van mensen en probeer zo de veiligheid te verbeteren.

Het zondagsarmpje

Je kent het vast wel, lekker gaan hangen en springen aan de hand van je ouders. Wie heeft niet tussen papa en mama in geslingerd? Dat is heel leuk tot dat je weet dat het een zondagsarmpje kan veroorzaken. Van het oogpunt van de veiligheidskundige zou je kunnen zeggen ‘dat slingeren moeten we niet meer doen’. Dan vermijd je het risico. Maar hoe gaat dat in de praktijk? Stop je dan als ouder met het geven van deze ‘slingerervaring’ of maakt het je bewust van de risico’s? Het slingeren is namelijk wel erg leuk. Misschien dat het op een andere manier ook kan! Zoals het kind onder de oksels pakken en dan heen en weer slingeren.

Weerstand bij verandering

Dat wat veiligheidskundige als ‘onveilig’ aanmerken wordt door professionals wel eens als onrealistisch en overbodig ervaren. Zo ook de ‘slingerervaring’. Het doorvoeren van veiligheidsafspraken stuit daarmee op de weerstand. Nieuwe veiligheidsmaatregelen voelen gewoon niet altijd even nuttig en vertrouwd aan.

Veiligheid in de zorg

In operatiekamers wordt tegenwoordig gewerkt met checklists. De checklist genaamd sign in/sign out, moet voorkomen dat er belangrijke punten vergeten worden. Chirurgen zijn professionele en gedreven mensen, maar ook zij kunnen dingen vergeten. Dit kan gebeuren door allerlei factoren, zoals vermoeidheid, werkdruk of gewoon door het hebben van een iets mindere dag. Fouten maken is tenslotte menselijk.

De checklist is dan bedoeld als steunpunt. Echter deze checklist wordt soms als een onnodige vorm van controle gezien, en wellicht nog belangrijker, een inbreuk op hun professionele ruimte. De acceptatie van deze controlemaatregel is daarmee beperkt en het resulteert dan niet in meer veiligheid.

Afdwingen of uitnodigen

De checklist zijn ‘opgelegd’ door het IGZ, van het ministerie van Volksgezondheid en zijn op verschillende manieren ingevoerd binnen ziekenhuizen. Nu is het voor veiligheidskundige de kunst om de veiligheidsmaatregelen als steunpunt te laten ervaren (uitnodigen ze te gebruiken). Wanneer dit onderlinge vertrouwen er is, kan een veiligheidskundige de artsen motiveren om deze ook daadwerkelijk te gebruiken.

Het afdwingen van het gebruik van checklists werkt niet. Het omarmen van veiligheidsmaatregelen is een belangrijk onderdeel voor een goede veiligheid. Wanneer er een controlemaatregel toegevoegd wordt vanuit wantrouwen werkt dat ook nog eens demotiverend.

Motiveren door vertrouwen te geven

Mijn mening is dat als de professionals vertrouwen genieten, ze eerder de checklist gaan ervaren als een tool om risico’s mee te verminderen. Dat is het tenslotte het gezamenlijke doel van arts en de veiligheidskundige.

We moeten realistisch zijn en accepteren dat fouten nu eenmaal gemaakt worden, hoe goed we ook ons best doen, 100% veiligheid bestaat niet. Echter zonder het vertrouwen in de professional heeft een veiligheidsmaatregel geen enkele toegevoegde waarde en kan het wel eens averechts werken.

Meer weten over mogelijke gedragsmatige effecten van veiligheidsmaatregelen en de acceptatie daarvan, neem dan contact op met Michel Goulmy. Of stuur een e-mail naar info@controlandmotivate.nl

Linkedin pagina van Michel Goulmy, veiligheidskundige.